اقاله بیع
معنی لغوی اقاله : اقاله در لغت به معنای مسامحه و نادیده انگاشتن امری میباشد.
معنی اصطلاحی اقاله : در اصطلاح عقدی که موضوع آن انهدام عقد اول بطور کل یا بعض میباشد و در آن رضایت و توافق به همراه اراده طزفین شرط لازم است.
اقاله در مقام عقد
قابل توجه حقوق آموزان محترم اقاله یک عقد است و با رضایت و توافق، قصد و انشای طرفین محقق میگردد.
گروهی از علمای حقوق آن را فسخ ارادی نیز مینامند اما این نام گذاری صحیح نیست زیرا فسخ یک ایقاع است و رضایت یک طرف نارضایتی طرف مقابل را به همراه دارد مثل فسخ نکاح؛ اما همانطور که توضیح داده شده اقاله یک عقد است.
بنابراین اگر یکی از طرفین معامله ( مثل مشتری ) از معامله‌ای که کرده پشیمان شود و هیچ راهی برای فسخ عقد نداشته باشد از بائع درخواست می‌کند که معامله فسخ شود و او نیز قبول کند اقاله صورت گرفته.
عناصر عقد اقاله :
الف) وجود عقد اول ( اقاله عقد دوم است که موضوع ان انهدام عقد اول با تراضی طرفین است پس یکی از عناصر عقد اقاله وجود عقد اول می باشد. )
ب) عقد اول بایستی از عقود لازمه باشد یا از یک طرف لازم باشد.
ج) تراضی اسقاط تعهدات ناشی از عقد اول به تراضی در عقد دوم لازم است.
د) چیزی بر اسقاط عقد دوم (اقاله) نسبت به عقد اول نیفزایند.
اقاله از منظر امام خمینی (ره)
امام خمینی (ره) در کتاب تحریر الوسیله میگویند: و حقیقتها فسخ العقد من الطرفین، و هی جاریه من جمیع العقود سوی نکاح و الاقرب عدم قیام وارثهما مقامها.
( اقاله در حقیقت همان فسخ و به هم زدن معامله از دو طرف معامله است و اقاله در همه عقود به جز نکاح راه دارد و اقرب اینست که ((به خلاف خیار)) ارث برده نمیشود. )
نکته :
- عقود لازمه : عقد لازم عقدی است که هیچیک از دو طرف حق برهم زدن (فسخ) آنرا ندارد مگر در صورتیکه در آن شرط فسخ باشدف مانند عقد بیع، عقد اجاره و …
- عقود جایز : عقد جایز عقدی است که هر یک از طرفین در هر زمان که بخواهند میتواند آنرا برهم زند مانند عقد وکالت، عقد ودیعه و …
اصل در عقود لازم بودن است مگر اینکه قانونگذار به جایز بودن عقد تصریح نموده باشد، یعنی اگر تردید داشتیم که عقد لازم است یا جایز باید بگوییم که لازم است.
تهیه کننده : سینا قلعه برخورداری
همچنین می توانید مطالعه کنید : توضیح و مقایسه عقد باطل و عقد غیرنافذ