عقد غیرنافذ یا موقوف عقدی است که در ارکان صحت آن خللی نیست ولی به واسطه علتی که در آن موجود است نافذ نمیباشد. به عبارتی به آن ترتیب اثر داده نمیشود مگر آن که نقص موجود مرتفع گردد.
ماده 190 قانون مدنی : شرایط صحت معامله
برای صحت هر معامله شرایط ذیل اساسی است.
1- قصد طرفین و رضای آنها
2- اهلیت طرفین
3- موضوع معین که مورد معامله باشد
4- مشروعیت جهه معامله
براساس ماده 190 قانون مدنی که شرایط صحت را ذکر نموده طرفین برای انعقاد معامله باید دارای قصد و رضا و اهلیت لازم قراردادی باشند حال با فقدان یا معیوب بودن این شرایط ممکن است عقد باطل یا غیرنافذ گردد. فقدان قصد باعث بطلان معامله اما فقدان یا عیب رضایت باعث عدم نفوذ خواهد شد.
عقد باطل با عقد غیرنافذ تفاوت فاحشی دارد چرا که عقد باطل برخلاف عقد غیرنافذ به هیچ عنوان قابلیت تبدیل به عقد صحیح را نخواهد داشت اما عقد غیرنافذ بعد از تنفیذ صحیح و بدون اشکال است.
ازجمله معاملات غیر نافذ میتوان به معاملات فضولی اشاره کرد :
معامله فضولی به معاملهای گفته میشود که شخص برای دیگری یا با مال دیگری، معامله کند؛ بدون این که نماینده یا مأذون از طرف او باشد. این نوع معامله، ممکن است تملیکی یا عهدی باشد. در معامله فضولی تملیکی، شخصی مال فردی را بدون اذن مالک به دیگری میفروشد. معامله فضولی عهدی نیز به این معنا است که شخص به حساب فرد دیگری متعهد میشود که عملی را برای طرف دیگر معامله انجام دهد. کسی که بدون داشتن نمایندگی و اذن، برای دیگری معامله را تشکیل میدهد، در اصطلاح فضول، طرف معامله او را اصیل و شخص دیگر را که معامله برای او یا به مال او انجام شده است، غیر میگویند.
معاملات مجنون و صغیر غیر ممیز ( صغیری که قدرت تشخیص خوب از بد و حسن از قبح را ندارد، در رویه قضایی عام سن کمتر از ۷ سال شمسی برای این نوع صغیر مشخص شده) به طور قطع باطل و بلا اثر و کان لم کن است.
دلیل بطلان معامله صغیر غیر ممیز فقدان قوّه تمییز و قصد انشاء لازم برای انجام معاملات به صورت طبیعی است.
تهیه کننده: سینا قلعه برخورداری